Worsteling van de groenmens; over ecorexia, mezelf verliezen en de wereld redden

Het is hartstikke hip om tegenwoordig “iets” te hebben. Nog nooit heb ik zo veel mensen horen praten over hun burnout, ADHD-kind, moeilijke jeugd, chakra-instabiliteit of glutenallergie. Maar ik heb eigenlijk nergens last van, toch?

Ik heb eigenlijk nergens last van

Althans dat dacht ik. Fysiek mankeer ik weinig, tenzij ‘chronisch lui zijn‘ ook iets is. Maar laten we voor het gemak aannemen dat dit nog geen officiële aandoening is. Psychisch heb ik ze redelijk op de rit, vind ik zelf. Al wisselen de meningen hierover afhankelijk van wie je in mijn omgeving vraagt 😉 . Ik hoorde niet in een praatgroepje, want ik heb niks. Totdat ik een uitzending van VPRO Tegenlicht keek over de Worsteling van de Groenmens.

In deze uitzending van Tegenlicht werd de interessante kwestie aan de orde gebracht over waarom we al heel lang horen over de opwarming van de aarde, maar we toch nauwelijks de noodzaak voelen om ons leven echt te veranderen. En dat terwijl we weten dat op de huidige koers de aarde volledig naar de kloten gaat. En ons eigen leven (en dat van al jullie kinderen) dus ook. Wat doen we met de verleidingen van het moderne leven versus de nare toekomst die ons op dit moment te wachten staat?

In de uitzending van Tegenlicht werden met behulp van Klimaatcoaches (ja, dat is een nieuwe beroepsgroep) mensen geholpen met hun verwarring rondom en hun tegenstrijdige gevoelens over hun eigen milieugedrag.

Heb ik ecorexia?

In deze aflevering hoorde ik voor het eerst over ecorexia.

“Ecorexia is een aandoening waarbij mensen geobsedeerd zijn door duurzaam leven.”

Ecorexia wordt volgens Michelle Coenen – psycholoog in Amsterdam – pas een probleem als je er gestrest door raakt, bang wordt om het niet goed genoeg te doen. En je hier zo ver in gaat dat het tot serieuze problemen leidt.

Al jaren maak ik me druk om het milieu, om dierenwelzijn en om de wereld waar we in leven. Stukje bij beetje wijzig ik mijn levensstijl naar een steeds groenere levensstijl op een aantal fronten. Ik ben gestopt met vlees eten, ik koop zelden nieuwe spullen en ik douche heel wat korter dan jaren terug. Nieuwe gadgets als een eco-deo, wasbare wattenschijfjes, een menstruatiecup of een Water-to-Go fles probeer ik graag uit in mijn strijd om zelf minder afval te produceren.

Het is nooit goed genoeg

Maar op de een of andere manier lijkt dat nooit genoeg. Ondanks alles wat ik beter probeer te doen, voel ik vooral wat nog niet goed genoeg is. Ik voel me schuldig over het werk wat ik doe met alle uren die ik in vliegtuigen door breng, de agrarische sector waarin ik werk en de enorme impact die de agrarische sector heeft op de wereld om ons heen, de levensstijl die ik er op na houdt en de keuzes die ik nog heel geregeld vanuit mijn eigen genot/belang maak.

Zo vond ik mijn blauwe cabrio nou eenmaal leuk toen ik deze bij de garage zag staan, maar heb ik nooit gekeken naar hoe milieuvriendelijk deze auto eigenlijk is. Daarnaast neem ik de auto vaker dan eigenlijk nodig is, gewoon omdat dat lekker makkelijk is of net een kwartiertje sneller dan het openbaar vervoer. En dan voel ik me daar weer schuldig over aangezien ik ook gewoon de fiets had kunnen pakken.

Ik heb heel bewust de keuze gemaakt om geen vlees meer te eten, maar check eigenlijk nooit de verpakkingen op gelatine (*wat een dood varken is) simpelweg omdat het heel veel werk is om alle verpakkingen te checken. Ik koop zonder probleem een leren zadel voor mijn paard waarvan ik vrij zeker weet dat dit niet een stukje overgebleven huid van een melkkoe was. Allemaal activiteiten die ik beter zou kunnen doen. Het gaat zelfs zo ver dat hele kleine dingen me dwars gaan zitten zoals te lui zijn om zelf naar de markt te gaan en daar verpakkinsvrij mijn brood en groente te kopen, maar het in voorverpakte zakken bij de AH in te laden. Of nutteloze zaken als nagellak en nagellakremover.

De dood als enige oplossing

Tijdens een zero-waste lezing waarin ecorexia ook aan bod kwam, beschreef iemand heel goed hoe ver je moet gaan om het uiteindelijk goed genoeg te laten zijn. Daar is namelijk maar 1 oplossing voor en dat is de dood. Alleen dan ben je echt zero-waste. Wees gerust, ik heb geen suicidale neigingen dus zo ver zal ik niet gaan. Maar dan blijft de vraag over: waar ligt de grens? Of is er geen grens?

En het gaat niet meer alleen om ‘waar ligt de grens’, het gaat ook om ‘waar ligt de waarheid’. Al die milieu-aandacht van tegenwoordig leidt bij mij tot veel verwarring.

Ik weet niet meer wie ik moet geloven

Want zijn nieuwe, ecologische kleren nou beter voor het milieu dan tweedehands kleding van de milieuverontreinigende, reguliere warenhuizen als de Zara? Is kokosolie als huidverzorgingsproduct uit een of andere tropische regio nou echt zo veel milieuvriendelijker dan een product wat lokaal geproduceerd is maar vol zit met chemicaliën? En is een biologische meloen uit Brazilië beter voor het milieu dan een Nederlands bakje aardbeien wat niet biologisch geteeld is. Ik eet wel kaas van Nederlandse koeien, zou ik dan beter sojaproducten van de andere kant van de oceaan kunnen eten?

De informatie rondom deze vragen is verwarrend, onduidelijk, tegenstrijdig en onbetrouwbaar. Sommige wetenschappelijke onderzoeken hangen van ducktape aan elkaar of worden een half jaar later alweer ontkracht. Hierdoor weet ik niet meer wat nou wel en niet een verstandige keuze is of wat een goed alternatief kan zijn.

Je moet wel ‘gewoon’ kunnen leven

Na het kijken van een hele serie documentaires en het lezen van aardig wat artikelen over onder andere ecorexia zie ik een constant terug kerende boodschap die ik eigenlijk niet begrijp.

“Je wens om goed voor de wereld te zijn, moet niet je leven laten bepalen. Uiteindelijk moet je vooral gelukkig zijn.”

Maar dat gaat toch juist lijnrecht in tegen de reden waarom je juist beter met je leefwereld om wil springen? Ik dacht dat weten dat ik lief omspring met dat waar ik veel om geef me juist gelukkig maakte. Blijkbaar moet ik juist egoistischer zijn om gelukkig te zijn. Verwarrend dit soort dillema’s.

Uiteraard is er zoiets als je leven laten bepalen door je wens om goed voor de wereld te zijn waardoor je eigen leven er zwaar onder begint te lijden. Maar je leven zal er ook onder lijden wanneer we allemaal dezelfde egoistische houding blijven houden als die we er al jaren op na houden. Het gaat er de komende 50 jaar namelijk niet fijner op worden. Dus wat is dan “gewoon kunnen leven”?

Ik heb geen kinderen dus voor wie zou ik het nog doen?

Ecorexia in actie: ik word heel gelukkig van reizen, maar weet ook dat dit zeer milieuonvriendelijk is. Dit is een soort oneindige spagaat. Moet ik reizen opgeven, wetende dat dit beter is voor de wereld? Of moet ik egoistisch zijn en gewoon blijven reizen? Ik kan ook voor de optie gaan waarbij ik reis, maar dit milieu-neutraal doe? Of bestaat er niet zoiets als milieu-neutraal reizen?

Soms denk ik wel eens “ach, ik heb toch geen kinderen, dus wat maakt het mij uit hoe ik de wereld achter laat. Laat de mensen met kinderen maar wat beter hun best doen. Mensen met kinderen hebben er meer belang bij om de wereld een betere plaats te maken. Dan hebben hun kinderen ook nog een bestaansrecht in plaats van in allerlei oorlogen over grondstoffen te belanden”.

Hoe nu verder?

Soms is het lastig om van jezelf te weten of je ergens gelukkig of juist ongelukkig van wordt. Verlies ik mezelf echt en begin ik ecorexia te ontwikkelen? Of vind ik het gewoon belangrijk om na te denken over de gevolgen van de keuzes die ik maak en waar mogelijk een betere keuze maak? Hoe het ook zij, ik merk wel dat de grens tussen doorslaan en het leuk houden een dunne lijn is.