De eeuwige discussie; werk en tatoeages. Is het slecht voor je carrière? Mogen ze je erom ontslaan? Kun je een representatieve functie hebben met tatoeages? Eigenlijk al zo lang ik me kan herinneren worden tatoeages beschouwd als een soort ‘afzetten tegen de maatschappij’. Veel mensen associëren tatoeages met motorbendes, matrozen, criminelen, hooligans, tokkies of andere groepen die zich buiten het sociale spectrum bewegen. Nu verandert dit gelukkig wel. Tatoeages zijn meer geaccepteerd en niet meer alleen voorbehouden aan eerder genoemde groepen. We zijn inmiddels al zo ver dat ook bij overheden, directeuren en andere beroepsgroepen – waar tatoeages voorheen onacceptabel waren – nu af en toe ook mensen mét tatoeages opduiken. Maar hoe ver zijn we nou echt?
Met mijn wetenschappelijke achtergrond houd ik wel van bewijs en publicaties om hierover een duidelijk beeld te scheppen. Natuurlijk komen in deze blog ook ergens mijn eigen ervaringen nog wel langs, maar laten we enigszins objectief beginnen. Jullie lezen al genoeg mijn mening.
Cijfers in Nederland
In Nederland lopen 1,5 miljoen mensen met een tattoo rond. In de groep tussen de 18 en 50 jaar heeft 24% van de mensen minstens 1 tatoeage. Bij de jongeren binnen deze groep (18-24 jaar) ligt dit percentage nog hoger. Co-auteur van de studie waarin deze cijfers staan, dr. Frank Landman, dermatoloog, zegt dat “gezien het grote aantal jonge volwassenen dat body art waardeert en accepteert dat het percentage van mensen met tatoeages en piercings zal blijven groeien”.
Helaas veranderen sommige dingen maar langzaam. Er is nog altijd een groot verschil tussen hoger opgeleiden (HBO en hoger) en lager opgeleiden met een tatoeage; 18% vs 29% . Onder universitair geschoolden daalt dit percentage zelfs naar 13%. Blijkbaar is een tatoeage volgens veel hoger opgeleiden nog steeds ordinair. In hetzelfde onderzoek staat ook dat hoger opgeleiden een tatoeage niet vinden passen bij hun sociale status (maar een rode broek en bootschoenen wel?!?).
Gelukkig vindt ook onder deze groep een verandering plaats. In 10 jaar tijd is het aantal hogeropgeleiden met een tatoeage gegroeid van 14 naar 18%. Dus er is nog hoop voor mijn soortgenoten.
Nederland is niet het enige land waar getatoeëerd word. In 2012 bleek 1 op de 5 Britten een tatoeage te hebben en in Amerika ligt dit percentage nog veel hoger. In 2006 bleek al dat 40% van de Amerikanen tussen de 26 en 40 jaar oud minstens 1 tatoeage hadden. Dat is de afgelopen 10 jaar alleen maar verder gestegen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over volksstammen in Afrika en Zuid Amerika. Daar zit soms iedereen onder te tatoeages. Nu is het wel zo dat deze volksstammen meestal geen kantoorbaan hebben.
Kun je ontslagen worden om/door/vanwege een tatoeage?
Daar kan ik heel simpel in zijn; ja dat kan. Maar dat kan zeker niet zomaar.
Een bedrijf moet duidelijke richtlijnen op het gebied van tatoeages (of soms in het algemeen de voorschriften voor representatief voorkomen) hebben en deze ook bij het aangaan van de baan met jou communiceren. Daarnaast moeten deze richtlijnen relevant zijn voor je functie. Ben je magazijnmedewerker van een webshop en heb je geen klantcontact of contacten met externen dan zal een werkgever weinig kans maken bij ontslag wanneer jij dit gaat aanvechten. Enkel omdat een bedrijf tatoeages niet mooi en asociaal vindt, is helaas niet reden genoeg om je dan te ontslaan.
In het geval je wordt aangenomen voor een representatieve functie zoals museummedewerker bij het Rijksmuseum, dan ben je het uithangbord van het museum. Wanneer jij van de ene op de andere dag ineens verschijnt met een enorme spinnenweb tatoeage in je nek, dan kan het heel goed zijn dat je daarvoor ontslagen mag worden.
Een uitzondering op bovenstaande zijn tatoeages omdat het je cultuur of religie is. Maar ga jij maar eens aantonen dat je een boeddhistische religie bent gaan aanhangen in de afgelopen week en je daarom een sugarskull op je arm hebt staan.
Is het ergens anders beter?
In sommige landen is de wetgeving een heel stuk strenger dan in Nederland. In Denemarken mag je bijvoorbeeld niet meer iemands handen, nek en hoofd tatoeëren. Je mag in Denemarken wel met tattoos op die plaatsen rond lopen maar dan moet je ze in het buitenland laten zetten. In Dubai is tatoeëren volledig illegaal. In Iran daar en tegen mag je wel een tatoeage laten zetten, maar deze mag je niet laten zien in het openbaar. Hier kun je een boete of gevangenisstraf voor krijgen. Dus zo slecht hebben we het nog niet in Nederland.
En vroeger was het ook niet beter. Wist je dat getatoeëerde vrouwen ooit een zeldzaamheid waren? Zij werden op kermissen aan het publiek getoond ter lering ende vermaak. Dit was zo recent als 1939!
Zijn mensen met tatoeages anders?
Ik zeg zelf natuurlijk meteen ‘nee’. Ik heb zelf ook tatoeages en ik ben hartstikke normaal.
Ok, en nu zonder geinen.
Uit onderzoek van de Texas Tech University uit 2010 bleek dat mensen met 1 tatoeage precies hetzelfde zijn als mensen zonder. Sociaal gezien gedroegen ze zich identiek (pfiew, officieel bewijs dat ik gewoon spoor en niet mijn hersens eraf heb laten tatoeëren). Interessant gegeven bij dat onderzoek was dat bij mensen die vier of meer tatoeages hadden wel sprake was van afwijkend sociaal gedrag. Ik zou er voor de gein om het testen bijna een paar extra bij laten zetten.
Oh, mocht je trouwens je geslachtsdelen hebben getatoeëerd, dan gebruik je makkelijker drugs of heb je een strafblad (hé, dat is wat ze zeggen in onderzoek, heb ik niet zelf bedacht hoor, don’t shoot the messenger, aan de andere kant zou dat wel weer goed in je criminele profiel passen).
Een eerste indruk telt
Zegt het hebben van een tattoo iets over jouw individuele kwaliteiten voor het uitvoeren van die baan? Nee natuurlijk niet, maar helaas is het de eerste indruk die bepaald hoe mensen tegen jouw potentiële mogelijkheden aan kijken. In je eerste klantcontact of bij je sollicitatiegesprek kan een glimp van een tatoeage twee kanten uit. Het interesseert niemand of de vooroordelen zijn gemaakt. Nu bepaalt ook de sector waarin je werkt in grote mate welke van bovenstaande scenario’s het uiteindelijk wordt. In de creatieve sector kijkt niemand op van tatoeages en is het juist een vorm van zelfexpressie. Maar in conservatieve sectoren zoals degene waar ik in werk (agrarisch), IT, management en recruitment staan de vooroordelen die samen gaan met een tatoeage in de rij op je te wachten.
Is het dan niet een beetje terecht?
Ik denk dat voor lange tijd de vooroordelen deels gebaseerd waren op mensen hun persoonlijke ervaringen (in de tijd van de Middeleeuwen of zo), maar tegenwoordig het meer als een overblijfsel uit het verleden. Neem nu leraren. Leraren en leraressen zijn een rolmodel voor de kinderen, dus die mogen geen zichtbare tatoeages te hebben, toch? Uiteraard zijn hakenkruizen, bloederige schedels en racistische uitingen niet eens een discussiepunt, maar waarom moet je een kind beschermen tegen een tatoeage van een vlinder op de arm van de juf als de andere juf met haar 4 oorbellen wel “gewoon normaal” is?
Hoop voor de toekomst?
Veel managers bij bedrijven zijn wellicht wat ouder en dus traditioneler/conservatiever wanneer het op tatoeages aan komt. Met de groei in het aantal tatoeages bij jongeren is het logisch om aan te nemen dat deze jongvolwassenen met tatoeages zich ook op de arbeidsmarkt begeven. Op een gegeven moment moeten werkgevers zich er bij neerleggen dat geschikte werknemers vaker met tatoeages samen zullen gaan en hopelijk verdwijnen dan gaandeweg de vooroordelen bij werkgevers ook. Ze willen toch liever iemand die geschikt is voor de baan dan iemand die volledig vrij is van tatoeages lijkt mij.
En ik dan?
Ik heb verschillende tattoos waarvan in ieder geval eentje op een zichtbare plaats (op mijn pols). Ik werk in de agrarische sector, een sector die enigszins bekend staat om zijn conservatieve instelling. Het spreekwoord “wat de boer niet kent, dat eet ie niet” komt toch ergens vandaan tenslotte. Dus het zetten van die tattoo was een risico. Volgens sommige mensen om me heen zou het zelfs ontslag betekenen, nooit meer werk kunnen vinden in een representatieve functie, vooroordelen, en nog veel meer ellende (*note to self; ga om met minder doemdenkers). Het enige waar ik me in kon vinden waren de vooroordelen. Ondanks dat ik zelf tatoeages heb, vind ik de meeste andere mensen met tatoeages nog steeds gewoon ordinair. Dus lekker tegenstrijdig weer.
Op mijn werk maakte niemand er een punt van en mijn klanten zijn er nog nooit achter gekomen. Tenzij je een tatoeage op je gezicht hebt, kun je de meeste tatoeages nog prima verbergen. Ik kan me voorstellen dat er beroepen zijn, zoals verpleegkundige waarbij je altijd met korte mouwen loopt en je mensen uit alle lagen van de bevolking tegen komt, waarbij je hele arm onder tatoeëren geen goed idee is en je werk wel degelijk beïnvloed. Maar in het grootste gedeelte van de gevallen zit de angst bij jezelf in je hoofd.
Als jij al maanden/jaren samen werkt zonder dat iemand jouw tatoeage ooit heeft gezien, dan ontslaan ze je echt niet zomaar wanneer ze deze ineens wel zien. En bij je sollicitatie gaat het om de eerste indruk, houd je tatoeages daar verborgen als het kan. Na een jaar is dat moment van die eerste indruk wel voorbij en waarderen ze je om je inzet, je kennis en je gezelligheid.
Mocht je nou helemaal in de knoop zitten met hoe de huidige Nederlandse maatschappij tegen tatoeages aan kijkt, dan kun je altijd nog naar een stam in Afrika of Azië gaan. Daar wordt fanatiek getatoeëerd dus daar zul je nauwelijks opvallen. Moet je ook in een hutje in de rimboe leven, maar ach, je wint wat en je verliest wat zullen we maar zeggen.
Meer lezen over mijn werk en tatoeages?
Misschien zijn onderstaande blogs dan wel iets voor jou.
Weekoverzicht #42: nieuwe tattoo, blog-date en beginnende winterdip
